ПОЛОЦК. НОВОПОЛОЦК - Карта, Гостиницы, Погода в Полоцке, Расписание движения в Полоцке, ПГУ

•Полоцк : Гостиницы

•Полоцк : Кафе и рестораны

•Полоцк : Карты

•Полоцк : Достопримечательности

•Полоцк : Расписание движения транспорта

•Полоцк : Турбазы

•Полоцк : Турфирмы

•Карта сайта

Карты Полоцка
Полочане
Полацкая энцыклапедыя
Полоцкий государственный университет (ПГУ)
Достопримечательности Полоцка

•Доска объявлений

•Полоцк : Экономика

•Полоцк : Общество

•Полоцк : Культура

•Полоцк : Экология

•Полоцк : Туризм

•Полоцк : Спорт

•Полоцк : Происшествие

•Свободная трибуна

•Разное


НОВОСТИ
НОВОСТЬ ДНЯ
НОВОСТИ: СПОРТ
НОВОСТИ: ТУРИЗМ
НОВОСТИ: ЭКОЛОГИЯ
НОВОСТИ: ЭКОНОМИКА
НОВОСТИ: КРИМИНАЛ
НОВОСТИ: ОБЩЕСТВО
НОВОСТИ: КУЛЬТУРА
СВОБОДНАЯ ТРИБУНА
С.А. Шыдлоўскі. ШТОДЗЁННАЕ ЖЫЦЦЁ СТУДЭНТАЎ ПОЛАЦКАЙ АКАДЭМІІ: Паводле ўспамінаў Э.Т. Масальскага С.А. Шыдлоўскі. ШТОДЗЁ...
Сяргей Шыдлоўскi. МУЗЭЮМ Сяргей Шыдлоўскi. МУЗЭЮМ
Сяргей Шыдлоўскi. Каардынаты Полацкага Сяргей Шыдлоўскi. Каардынаты Полацкага
Сяргей Шыдлоўскі. БОЛЬШ ЧЫМ ГОРАД Сяргей Шыдлоўскі. БОЛЬШ ЧЫМ ГОРАД
Сяргей Шыдлоўскі. Пан Тадэвуш і Шляхціц Завальня Сяргей Шыдлоўскі. Пан Тадэвуш і Шляхціц Завальня
Сяргей Шыдлоўскі. ПОЛАЦКАЯ МАРКА Сяргей Шыдлоўскі. ПОЛАЦКАЯ МАРКА
Сяргей Шыдлоўскі. ЗЬБІРАНЬНЕ ПОЛАЦКУ Сяргей Шыдлоўскі. ЗЬБІРАНЬНЕ ПОЛАЦКУ
С. Шидловский. ПОЛОЦКИЕ АМБИЦИИ С. Шидловский. ПОЛОЦКИЕ АМБИЦИИ

Сяргей Шыдлоўскi. МУЗЭЮМ


Дата: 11 Ноября 2008
Вторник

Сяргей Шыдлоўскi

МУЗЭЮМ

Пераходзячы зь вёскі ў веску, можна прайсьці Полацк наскрозь: Экімань, Бельчыцы, Кароўнікі, Ноўка, Грамы, Спас-Слабада, Лазоўка, Баравуха. Кожная з пэрсанальным уваходам у легендарныя сутарэньні. Горад з падмосьцем, горад у дублі. Дзе копія, а дзе арыгінал? Вуліцы- праекцыі лёхаў, ці лёхі- адлюстраваньні мокрых ходнікаў? Над лужынамі запальваюцца ліхтары, загараюцца паходні і ў лябірынце- горад варожыць: што будзе- было, было- будзе. Дзе сапраўдны Полацк? Там, дзе і полацкая Бібліятэка, Летапіс, Лябірынты. У снах, генэалёгіях і сьвятах.

Між Багаяўленкай і Сафійкай адлегласьць вымяраецца эпохамі, мэтрамі- час. Купала, Радуніца, Эўфрасіньня, Вялікдзень- сапраўдная тапаграфія Полацку, ваколіцы якога сягаюць на пятнаццаць стагодзьдзяў ушыркі. Барока- мэтафара гэтага гораду.

Гострыя сны- крышталёвыя ранкі верасьня. Горад станяецца да празрыстасьці, увыразьняюцца абрысы Лябірынту. Сувіты з вуліцамі, ён раскрываецца ад дотыку позірку, захапіўшы небакрай. Падобны момант можа здарыцца дзе заўгодна, сталай брамы не існуе. Спружынаю-сьлімаком ён разгортваецца вакол цябе, і ты робішся ягоным рухомым цэнтрам. Дасканалы лябірынт- з навучкай грыбніка выйсьці немагчыма. Грыбнікі, геадэзісты, тапографы сюды і не трапляюць. Гэты досьвед бліжэй скарбашукальнікам ды калекцыянэрам. Лазаходцы, захавальнікі мапаў з напалеонаўскімі пазначкамі, дзякуючы ім іржавыя наканечнікі полацкіх стрэлаў і праз стагодзьдзі лучаць у цэль. Яны носяць свае нябачныя лябірынты як смаўжыныя дамкі, станіўшыся да празрыстасьці.

Я трапіў у лябірынт на правох нумізмату. Зьбіраю манэты ў куламесе абшчапітаўскага бою і сярэднявечнай керамікі. Наладкоўваў кішэні керамічнымі аскепкамі, а калі знаходжу нешта добрае, адсылаю раней назьбіраныя чарупіны па дзьвінскіх хвалях- з таго месца, дзе стаяць экіманскія лодкі. Трымціць лазьняк, пла¬вок плёскаецца ў рабаціньні, Эдгара По перачытвае вецер. Сядаеш у лодку- і хаты зьнікаюць за пагоркам, насоўваецца парк. Краявід жывіць вежы Сафіі.

Парк доўжыцца амаль да Бэрнардынкі. Толькі на мапе можна правесьці мяжу, дзе сканчаецца адлюдны бераг, парослы кустоўем і пачынаецца ўласна горад. Зялёныя жылы хмызоў разыходзяцца ад ракі углыб кварталаў, вызначаючы абрысы вуліц, а часам- і пэрыпэтыі гарадзкой хронікі. Гэты сымбіёз- хутчэй помнік прыроды, чым культуры- называецца Задзьвіньнем. Тут Полацк нагадвае вялікі нерэгулярны парк. Палачане, культуртрэгеры і асьветнікі, любілі сады. Францыск Скарына быў садоўнікам. А Сімяон Полацкі назваў кнігу свайго жыцьця „Вертоградом многоцветным”, то бок садам. У садах Экімані- маёнтку паноў Беліковічаў- Ян Баршчэўскі занатоўваў песьні, што даносіліся са стругаў, якія плылі ў Рыгу Дзьвіною.

На пляне парк сканчаецца бульварнай восьсю, якая лучыць візуальна Курган Неўміручасьці з Сафійкай. Сабор месьціцца на супрацьлеглым беразе, але калі глядзець на яго з Кургану, ён нібы вырастае з пар¬ку. Зь вясельля маладыя прыяжджаюць на Курган з кветкамі да Вечнага агню, каля якога замуравана камуністычнае пасланьне нашчадкам. Гэта робіцца дзеля краявіду з Сафійскім Саборам, на фоне якога тут звычайна і фатаграфуюцца. Скрозь так: на язычніцкім камені- Барысаў крыж, на праваслаўным падмурку Сафіі- уніяцкая бажніца, а насупраць яе- савецкі Курган. У гэтай эклектыцы ёсьць лёгіка, зразумець якую можна толькі з гледзішча полацкай рацыі. Імпэрыі міналіся, Полацк заставаўся. Зьнікне рэспубліка- горад будзе стаяць, прыйдуць археолягі, рассартыруюць сьмецьце. На тле плыткай школьнай гісторыі Полацк- анкляў вечнасьці.

Пры ўсёй мешаніне напляставаньняў гісторыка-культурныя коды гораду прачытваюцца выразна. Полацкую сыстэму каардынат утварае гарызанталь Дзьвіны, што задае прыродныя парамэтры, мус ляндшафту, геапалітычныя арыенціры. Дзьвіна- вэктар полацкай гісторыі, кантактаў і камунікацый гора¬ду. Дзьвінскае прыбярэжжа — авансцэна гэтай гісторыі. Фасадам старажытны Полацк з Сафіяй і Калегіюмам выходзіў на Дзьвіну.

Вэртыкаль Сафіі ў сваю чаргу— гэта духовая скіраванасьць, імпульс Богабудаўніцтва, цывілізацыйныя арыентацыі. На скрыжаваньні вэртыкалі Сафіі і гарызанталі Дзьвіны, як пункт адліку, ляжыць Барысаў камень — абярэг, што паяднаў паганскую архаічную аўтэнтыку з хрысьціянскім пачаткам.

Сам горад, раскінуўшыся на двух берагах, стаў мастом „з варагаў у грэкі”, што падтрымлівае гамагеннасьць беларускай культурнай прасторы, яе мітаў і гісторыі. Гэты горад не належыць цяпершчыне, ён трымаецца пэўнага нэўтралітэту на ўмове „старыны ня рушыць”, жыве з таго, што здае пад адсоткі чарговаму геапалітычнаму ўтварэньню свой сымбалічны капітал.

Полацк застаўся купецкім местам- гандлюе ведай, прэстыжам, генэалёгіямі- тым, што так шануюць новапаўсталыя дзяржавы. Пасярэдніцтва, культуртрэгерства, пераклад- звычайны бізнэс для памежжа.

Што да Кургану Неўміручасьці, то ён упісаўся ў канцэпцыю „краіны валатовак”. Гэтую савецкую філію полацкіх лябірынтаў насыпалі ўсім горадам падчас савецкіх суботнікаў, зямлю прыносілі ў руках. „Сівагорбы” крывіцкі пэйзаж асыміляваў ягоныя абрысы. Абсаджаны разлапістымі хваінамі, Курган выглядае здалёк ланцугом горных пікаў- вітамін для вачэй.

Зарослыя прысады Кургану— зацішак бясчасься, зарэзэрваваныя для сьвяткаваньня 9 траўня. Ён аджывае аднойчы на год па рэфлексе — пад какафонію гучнікаў. Ля кожнага хмыза з гарматнай стралянінай і сьпевамі народнага хору адпраўляюцца дыянісіі. Шашлыкі, папяровы посуд, квас і піва на разьліў.

Патрапіць восеньню ў гэты бязлюдны парк раўназначна таму, што апынешся ў падзабытым сьне. Ідзеш сярод жоўта-барвовых клёнаў, прысады даўно ўжо мусяць скончыцца, але асфальтоўка доўжыцца. Каб не губляць часу ў счужэлых нетрах, зьвернеш праз хмызы - і згубішся конча ў восеньскай прасторы і ва ўласных успамінах. Спружына-сьлімак полацкага лябірынту ахіне навакольле, і ты зробішся ейным рухомым цэнтрам.

Павароткі віром зацягваюць горад у барокавыя сны. Горад-запаведнік. Музэяваная мара вылежваецца тут да мэмарыяльных кандыцыяў, падсыхае, чакаючы Максаў Бродаў, музэйшчыкаў сяброўства, каб рассыпацца ў руках, як і належыць канвэртабэльнай мары, чыстай літаратурнай легендзе, гэрбарыю настурак.

Калідоры, выпісваючы формулу ракако, зьвінаюцца ў пакручыстым стылі ўніяцкіх палемік, тупікі прымаюцца за выбаўленьне ад закальцаваных васьмёркай мэйнстрымаў. Але блукаць па выгінах Вялікага стылю абрыдае нават зацятым краязнаўцам- гэта музэйны сындром, вядомы таксама і аматарам школьных чытанак.

Шукаеш на заседжаных жамярой скрыжалях знаёмыя імёны: Баярыны, Бельскія, Булаўскія, Лагуны, Лапіцкія, Лісоўскія, Маеўскія, Маркевічы, Марковічы, Плаксы, Садоўскія, Садкоўскія, Славінскія, Сівыя, Трыпукі, Шыкі —музыка прадмесьця. Пункцір іх лёсаў акрэсьліваў абрысы краю. Межы перасоўваліся, на варту забылі, але баяры памежных марак далі рады сваёй службе самі, кшталтуючыся ў распазнаваньні скрайнасьцяў. Твой чарапень ня ўнёс бы дысанансу ў гэты шэраг стараполацкіх сківіц.

Каб выбавіцца адсюль, трэба ўхапіць лёгіку экспазыцыі: сховаў-спратаў, пантэонаў, ярархій, крушняў сьвятога каменьня. Праінтэрпрэтаваўшы чарговую паваротку, упіраешся ў тупік. Варта было б згадаць навучку, атрыманую ў калідорах Палацу Піянэраў. Засланы акцябрацкай зорачкай у гурток палітінфарматараў, на працягу чатырох гадоў па чацьвяргох пашыраў палітычны кругагляд, мацярэў ідэйна, дасьпяваў да Клюбу інтэрнацыянальнай дружбы і паездкі на Балатон. Нават не сумавалася — ведаў усе афрыканскія сталіцы. На чацьверты год разышоўся ў сьвятле новага мысьленьня з дагматычнай ацэнкай кіраўнічкі гуртка правоў нацыі на самавызначэньне, сышоў з Палацу. Замест афрыканскіх краінаў адкрыў для сябе чароўны сьвет райцэнтраў Бацькаўшчыны. Родныя балаты сталіся любейшыя за чужыя Балатоны. Зрэшты, на асобных контурных мапах межы Бацькаўшчыны асягалі і возера Балатон, ня кажучы ўжо пра Смаленшчыну.

Зь лябірынту Полацку вывалішся ў менскія катакомбы пад пляцам Перамогі. Старая роспач - ад былой раскошы застаўся адзін жэтон на мэтро, квіт на цягнік да дому і сем хвілін, каб на яго пасьпець. Не знаходзіцца ўваход, блытаешся ў паваротках. Знайсьці ўваход у мэтро на Плошчы Перамогі- непасільнае заданьне для стомленых мазгоў. Прачынаешся. Цяпер ужо конча- ізноў жаўтаватыя купы, непрасьветленыя ліставеяй, суцяшальная гульня. Прысады доўжацца.

У анкляве вечнасьці не істотна- пяць стагодзьдзяў менш ці больш, пакуль гісторыкі спрачаюцца за дату заснаваньня места, у горад штораз прыходзіць усе тая ж тысяча пяцісотая восень. Што будзе- было, што было- будзе.

2000, 2004


Похожие страницы :
Сяргей Шыдлоўскі. БОЛЬШ ЧЫМ ГОРАД
Сяргей Шыдлоўскі. ЗЬБІРАНЬНЕ ПОЛАЦКУ
Сяргей Шыдлоўскі. ПОЛАЦКАЯ МАРКА
Сяргей Шыдлоўскi. Каардынаты Полацкага

© Copyright 2003-2021 ePolotsk.com