ПОЛОЦК. НОВОПОЛОЦК - Карта, Гостиницы, Погода в Полоцке, Расписание движения в Полоцке, ПГУ

•Полоцк : Гостиницы

•Полоцк : Кафе и рестораны

•Полоцк : Карты

•Полоцк : Достопримечательности

•Полоцк : Расписание движения транспорта

•Полоцк : Турбазы

•Полоцк : Турфирмы

•Карта сайта

Карты Полоцка
Полочане
Полацкая энцыклапедыя
Полоцкий государственный университет (ПГУ)
Достопримечательности Полоцка

•Доска объявлений

•Полоцк : Экономика

•Полоцк : Общество

•Полоцк : Культура

•Полоцк : Экология

•Полоцк : Туризм

•Полоцк : Спорт

•Полоцк : Происшествие

•Свободная трибуна

•Разное


ИСТОРИЯ
ИСТОРИЯ ПОЛОЦКА
ПОЛОЦКАЯ ЭНЦИКЛОПЕДИЯ
ПОЛОЦКАЯ БИБЛИОТЕКА
Арт-галерея (Полоцк)
ХРОНОЛОГИЯ
РЕЛИГИЯ
КУЛЬТУРА
ПОЛОЦКАЯ АНТОЛОГИЯ ПОЛОЦКАЯ АНТОЛОГИЯ
ПОЛОЦКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ (ПГУ) ПОЛОЦКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ (ПГУ)
Полацкі езуіцкі калегіум Полацкі езуіцкі калегіум
А. Ярашэвіч. СТРАЧАНЫЯ ПОМНІКІ АРХІТЭКТУРЫ I МАСТАЦТВА ЭПОХІ БАРОКА НА ПОЛАЧЧЫНЕ А. Ярашэвіч. СТРАЧАНЫЯ...
Сяргей Тарасаў. Полацкі ключ да брамы Еўропы Сяргей Тарасаў. Полацкі ключ да брамы Еўропы
Алесь Аркуш. Сьпіс полацкіх невядомасьцяў Алесь Аркуш. Сьпіс полацкіх невядомасьцяў
Достопримечательности - Полоцкий район - историко-культурные ценности Достопримечательности - Полоцкий район - историко-культурные ценности
А. Кушнярэвіч. Аналіз графічных выяў Сафійскага сабора ў Полацку А. Кушнярэвіч. Аналіз ...
Сяржук Сокалаў-Воюш. Развагі над пошукамі крыжа Эўфрасіньні Полацкай Сяржук Сокалаў-Воюш. Р...
Слюнькова И. Н. «Исправление» полоцкого костела иезуитов Слюнькова И. Н. «Испра...
Зміцер Серабракоў. ФІЛЯЗОФІЯ АКАДЭМІІ ЕЗУІТАЎ У ПОЛАЦКУ Зміцер Серабракоў. ФІЛ...
Ірэна Кадульская. Формы тэатральнага жыцця ў Полацкай Акадэміі (1812—1820) Ірэна Кадульская. Форм...
А. Катлярчук. ЖАЗЭФ ДЭ МЭСТР I ТАДЭВУШ БЖАЗОЎСКІ Ў СПРАВЕ АДКРЫЦЦЯ ПОЛАЦКАЙ ЕЗУІЦКАЙ АКАДЭМІІ А. Катлярчук. ЖАЗЭФ ДЭ...
Музыка и театр в Полоцке Музыка и театр в Полоцке
Декоративно-прикладное искусство Полоцка Декоративно-прикладное искусство Полоцка
Изобразительное искусство Полоцка Изобразительное искусство Полоцка
Архитектура Полоцка Архитектура Полоцка
Писменность и литература Писменность и литература
Культура Полоцка Культура Полоцка
Барысавы камяні Барысавы камяні
"Жыціе Ефрасінні Полацкай"
"Полацкі летапіс" і звесткі В.М. Тацішчава
Полацк у Полацк у "Слове пра паход Ігаравы"
Кніжная графіка Полацка 10-13 ст. Кніжная графіка Полацка 10-13 ст.
Пісьменства па археалагічных помніках Полацка 10-13 ст. Пісьменства па археалагічных помніках Полацка 10-13 ст.
Рукапісныя кнігі Полацка 10-13 ст. Рукапісныя кнігі Полацка 10-13 ст.
Крыж Ефрасінні Полацкай Крыж Ефрасінні Полацкай
Дробная пластыка Полацка 10-13 ст. Дробная пластыка Полацка 10-13 ст.
Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Полацка 10-13 ст. Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Полацка 10-13 ст.
Манументальны жывапіс Полацка 10-13 ст. Манументальны жывапіс Полацка 10-13 ст.
Манументальнае дойлідства Полацка 10-13 ст. Манументальнае дойлідства Полацка 10-13 ст.
ПОЛОЧАНЕ

Сяргей Тарасаў. Полацкі ключ да брамы Еўропы


Дата: 24 Июля 2009
Пятница

Першыя беларускія міфы, паданні, легенды, такія, напрыклад, як «Стаўры і Гаўры» ці «Легенда пра Белаполя», канкрэтна прывязваюцца да тэрыторыі, зямлі, на якой пачалі жыць продкі беларусаў. Прычым вельмі істотна, што гэтая тэрыторыя, апрача таго, што яе абабеглі міфалагічныя сабакі ці абляцелі казачныя птахі, яшчэ была абазначана і рэкамі: Дняпром і Дзвіной, як не толькі натуральнымі межамі, але і шляхамі для людзей.

Змяняюцца разам з гісторыяй афіцыйныя і дзяржаўныя святы, нават дапаўняюцца новымі святамі царкоўныя календары, а вось Купала, Дажынкі, Юр’я, Каляды, Радаўніца-Дзяды — застаюцца нязменнымі. І гэта быў той другі крок, дзякуючы якому мы не толькі адзначыліся на абжытай намі зямлі, але і паказалі на ёй свае адметнасць і непаўторнасць.

Трэцім, і бадай найістотнейшым крокам для любога народа сталася яго палітычнае вызначэнне ў абшарах існавання сабе падобных. І ён быў звязаны не толькі з хрэстаматыйным вылучэннем моцных, багатых, канцэнтрацыяй уласнасці ў абмежаваных колах і руках. Любая палітычная структура абвяшчала пра сябе ўвядзеннем кодэксаў законаў, правілаў, усталяваннем аўтакратычнай альбо нават дэмакратычнай улады (прыгадаем грэцкую рэспубліку, Персію і Егіпет, што існавалі ў адзін час). Неад’емнай умовай дзяржаўнасці станавілася пісьмовасць, справаводства і дзяржаўныя структуры, што выцякалі з гэтага. Для сённяшніх даследчыкаў ужо не істотна, ці захавалася пісьмовасць таго ці іншага народа-дзяржавы, альбо ці здольныя мы яго прачытаць, ці інакш кажучы, ці адлюстравана ў нечым пісьмовым ранняя храналагічная гісторыя. (Так, мы мала ведаем пра Месапатамска-Асірыйскую цывілізацыю ці Егіпецкую, нават навучыўшыся чытаць клінапісныя таблічкі і егіпецкія іерогліфы. Да сёння для нас застаецца загадкай, нават пры наяўнасці пісьмовых крыніцаў, гісторыя фінікійцаў, Крыцка-Мікенскай цывілізацыі, ці, напрыклад, нубійцаў, на мове якіх гаварылі фараоны многіх дынастый, — праз немагчымасць прачытаць напісанае.) Разам з тым, у так званых мёртвых мовах іншых народаў паўстае гісторыя народаў суседніх. І менавіта з гэтых звестак, спалучаючы іх з матэрыяльнымі рэшткамі-артэфактамі, мы можам меркаваць пра гістарычны шлях многіх народаў і многіх дзяржаваў.

Да падобных народаў і дзяржаваў можна аднесці і нас, беларусаў. Не таму, што не мелі сваёй пісьмовасці, ці яна была не патрэбная ў сістэме дзяржаўнага кіравання. Апускаючы праблему старажытнаславянскай дахрысціянскай пісьмовасці, так званых «чэрт і рэзаў», адзначым, што розныя значкі, сімвалы, як потым і літары, досыць часта сустракаюцца ў археалагічных матэрыялах дахрысціянскай і раннехрысціянскай эпохаў. Тут хутчэй пытанне, кажучы сучаснай моваю, у матэрыяльных носьбітах інфармацыі тых часоў. І тое, што першае напісанае ў X ст. слова на ўсходнеславянскай тэрыторыі звязана з імем полацкага князя Ізяслава (яго знакамітая пячатка), вельмі яскравы паказнік. Згадайма яшчэ раз, што імя князя было, як прынята лічыць, перададзена ў так званай кірылічнай (славянскай) графіцы, але ў грэцка-візантыйскім гучанні: «Изос(ла)озо». (Дарэчы, сёння ўжо можна і дыскутаваць, ці кірылічнымі літарамі тое было напісана. Ці не была грэцкая мова афіцыйнаю моваю не толькі царквы, але і справаводства на землях усходнеславянскіх дзяржаваў, як потым падобнаю сталася лаціна ў Рымскай імперыі і імперыі Карла Вялікага, а старабалгарская ў нас?) Менавіта ў дзяржаўных дачыненнях, справаводстве, сферы міжнародных адносінаў (пячатка Ізяслава прывешана была да нейкага дакумента, а знойдзена ў Ноўгарадзе) гэтая пячатка ўпершыню засведчыла матэрыяльны факт таго, што Полацк быў не шараговым горадам у Гардарыцы. Апрача вядомых летапісных падзеяў, менавіта гэтая пячатка другой паловы Х ст. сведчыць пра Полацк як месца, з нетраў якога выйшаў цэлы народ, утварыўшы дзяржаву і нацыю.

За многія гады вывучэння Полацка па крыніцах летапісных і археалагічных мы з пэўнай верагоднасцю робім рэканструкцыю ўзнікнення і існавання горада на працягу болей як тысячы гадоў. Мы ведаем, як пачынаў будавацца Полацк, як ён разрастаўся, як паўставалі ягоныя пасады ў розныя стагоддзі, як жылі гараджане і набілітэт. Як і што елі, дзе спалі, чым займаліся, як кахаліся, спрачаліся і судзіліся. Ува што верылі, каму верылі, а каму не, на каго хадзілі паходамі, ад каго бараніліся. Ведаем пайменна многіх славутых палачанаў, ганарымся імі і шануем іх. Але многія моманты з гістарычнай храналогіі горада не растлумачаныя да сёння: Якое стагоддзе лічыць пачаткам існавання Полацка як горада? Кім быў першы полацкі князь? Дзе археалагічныя сведчанні існавання горада ў IX ст.? Чаму Рагнеда спрабавала забіць Уладзіміра пасля столькіх гадоў сумеснага жыцця? Што рабіў Усяслаў Чарадзей апошнія дваццаць гадоў свайго жыцця? Кім і адкуль былі першыя полацкія хрысціяне і святары, і дзе стаялі манастыры IX—XІ стст.? Куды падзеўся археалагічны пласт горада XIV—XVI стст.? Навошта Еўфрасіння выправілася ў паломніцтва? Чаму Скарына скончыў жыццё садоўнікам у Празе, а Сімяон Полацкі ў Маскве? Нарэшце, дзе полацкія летапісы і берасцяныя граматы, не кажучы пра сапраўдны Еўфрасіньеўскі крыж? На чым пісалі палачане ў раннім сярэднявеччы? Які характар мела ў горадзе рамесніцкая вытворчасць? Як суадносіліся рамяство, гандаль і сельская гаспадарка? Пытанні можна было б доўжыць. Але адказу на большасць з іх у самім Полацку, як гэта не дзіўна, мы можам і не знайсці.

Застаецца толькі спроба вызначэння кантэкстных уплывовых фактараў, якія адыгрывалі ролю ў фармаванні той ці іншай з’явы...

ARCHE #4, 2009


Похожие страницы :
Сяргей Шыдлоўскi. МУЗЭЮМ
Сяргей Шыдлоўскі. БОЛЬШ ЧЫМ ГОРАД
Сяргей Шыдлоўскі. ПОЛАЦКАЯ МАРКА
Сяргей Шыдлоўскі. ЗЬБІРАНЬНЕ ПОЛАЦКУ

© Copyright 2003-2021 ePolotsk.com