ПОЛОЦК. НОВОПОЛОЦК - Карта, Гостиницы, Погода в Полоцке, Расписание движения в Полоцке, ПГУ

•Полоцк : Гостиницы

•Полоцк : Кафе и рестораны

•Полоцк : Карты

•Полоцк : Достопримечательности

•Полоцк : Расписание движения транспорта

•Полоцк : Турбазы

•Полоцк : Турфирмы

•Карта сайта

Карты Полоцка
Полочане
Полацкая энцыклапедыя
Полоцкий государственный университет (ПГУ)
Достопримечательности Полоцка

•Доска объявлений

•Полоцк : Экономика

•Полоцк : Общество

•Полоцк : Культура

•Полоцк : Экология

•Полоцк : Туризм

•Полоцк : Спорт

•Полоцк : Происшествие

•Свободная трибуна

•Разное
Steam deck авито объявления во всех регионах купить где купить steam deck.


ИСТОРИЯ
ИСТОРИЯ ПОЛОЦКА
ПОЛОЦКАЯ ЭНЦИКЛОПЕДИЯ
ПОЛОЦКАЯ БИБЛИОТЕКА
Арт-галерея (Полоцк)
ХРОНОЛОГИЯ
РЕЛИГИЯ
КУЛЬТУРА
ПОЛОЦКАЯ АНТОЛОГИЯ ПОЛОЦКАЯ АНТОЛОГИЯ
ПОЛОЦКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ (ПГУ) ПОЛОЦКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ (ПГУ)
Полацкі езуіцкі калегіум Полацкі езуіцкі калегіум
А. Ярашэвіч. СТРАЧАНЫЯ ПОМНІКІ АРХІТЭКТУРЫ I МАСТАЦТВА ЭПОХІ БАРОКА НА ПОЛАЧЧЫНЕ А. Ярашэвіч. СТРАЧАНЫЯ...
Сяргей Тарасаў. Полацкі ключ да брамы Еўропы Сяргей Тарасаў. Полацкі ключ да брамы Еўропы
Алесь Аркуш. Сьпіс полацкіх невядомасьцяў Алесь Аркуш. Сьпіс полацкіх невядомасьцяў
Достопримечательности - Полоцкий район - историко-культурные ценности Достопримечательности - Полоцкий район - историко-культурные ценности
А. Кушнярэвіч. Аналіз графічных выяў Сафійскага сабора ў Полацку А. Кушнярэвіч. Аналіз ...
Сяржук Сокалаў-Воюш. Развагі над пошукамі крыжа Эўфрасіньні Полацкай Сяржук Сокалаў-Воюш. Р...
Слюнькова И. Н. «Исправление» полоцкого костела иезуитов Слюнькова И. Н. «Испра...
Зміцер Серабракоў. ФІЛЯЗОФІЯ АКАДЭМІІ ЕЗУІТАЎ У ПОЛАЦКУ Зміцер Серабракоў. ФІЛ...
Ірэна Кадульская. Формы тэатральнага жыцця ў Полацкай Акадэміі (1812—1820) Ірэна Кадульская. Форм...
А. Катлярчук. ЖАЗЭФ ДЭ МЭСТР I ТАДЭВУШ БЖАЗОЎСКІ Ў СПРАВЕ АДКРЫЦЦЯ ПОЛАЦКАЙ ЕЗУІЦКАЙ АКАДЭМІІ А. Катлярчук. ЖАЗЭФ ДЭ...
Музыка и театр в Полоцке Музыка и театр в Полоцке
Декоративно-прикладное искусство Полоцка Декоративно-прикладное искусство Полоцка
Изобразительное искусство Полоцка Изобразительное искусство Полоцка
Архитектура Полоцка Архитектура Полоцка
Писменность и литература Писменность и литература
Культура Полоцка Культура Полоцка
Барысавы камяні Барысавы камяні
"Жыціе Ефрасінні Полацкай"
"Полацкі летапіс" і звесткі В.М. Тацішчава
Полацк у Полацк у "Слове пра паход Ігаравы"
Кніжная графіка Полацка 10-13 ст. Кніжная графіка Полацка 10-13 ст.
Пісьменства па археалагічных помніках Полацка 10-13 ст. Пісьменства па археалагічных помніках Полацка 10-13 ст.
Рукапісныя кнігі Полацка 10-13 ст. Рукапісныя кнігі Полацка 10-13 ст.
Крыж Ефрасінні Полацкай Крыж Ефрасінні Полацкай
Дробная пластыка Полацка 10-13 ст. Дробная пластыка Полацка 10-13 ст.
Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Полацка 10-13 ст. Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Полацка 10-13 ст.
Манументальны жывапіс Полацка 10-13 ст. Манументальны жывапіс Полацка 10-13 ст.
Манументальнае дойлідства Полацка 10-13 ст. Манументальнае дойлідства Полацка 10-13 ст.
ПОЛОЧАНЕ

Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Полацка 10-13 ст.


Дата: 15 Февраля 2004
Воскресенье

Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Полацка 10-13 ст.

Скупасць матэрыяльных і асабліва пісьмовых крыніц 9-13 ст. не дазваляе ахарактарызаваць і ацаніць дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Беларусі таго часу ва ўсёй паўнаце. Матэрыялы археалагічных раскопак даюць уяўленне ў асноўным пра ўжытковае мастацтва сярэдніх слаёў вясковага і гарадскога насельніцтва.

Найкаштоўнейшы твор прыкладнога мастацтва Беларусі таго перыяду- крыж Ефрасінні Полацкай. Гэта- сімвал, нацыянальная рэліквія. Не аднойчы ён прыцягваў увагу даследчыкаў 19-20 ст. Найбольш падрабязна крыж апісаны Л. Аляксеевым.

Апрача Лазара Богшы на нашай зямлі працавала незлічонае мноства майстраў-ювеліраў. Ужо з 10 ст. залатарства існавала ў Полацку, Віцебску, Лукомлі, Заслаўі, Клецку, а ў 12 ст. яго сляды знойдзены практычна ва ўсіх гарадах і ўмацаваных паселішчах. Цікавейшы матэрыял атрымалі археолагі пры даследаванні рэшткаў ювелірных майстэрняў 10-13 ст. (Полацк, Віцебск, Мінск, Навагрудак, Клецк і інш.).

Старажытнабеларускія залатары працавалі на прывазной сыравіне: волава, медзь, свінец, серабро, золата, каштоўныя і напаўкаштоўныя камяні. Крыніцамі паступлення імпартных матэрыялаў былі краіны Заходняй і Цэнтральнай Еўропы. Археалагічныя знаходкі сведчаць аб дастаткова высокім узроўні майстэрства полацкіх майстроў. Фіксуюцца наступныя тэхналогіі: ліццё, коўка, штампоўка, цісненне, валачэнне, пляценне, зернь, скань, перагародчатая эмаль, гравіроўка, інкрустацыя металамі, шклом і каштоўнымі і напаўкаштоўнымі камянямі. Найбольш распаўсюджаным было ліццё. Гэтай тэхналогіяй валодалі і гарадскія і вясковыя майстры. Доказам таму з'яўляюцца шматлікія знаходкі керамічных тыгляў і ліцейных форм( Полацк, Тураў, Лукомль і інш.). На шпорах, нажах, розных накладных і іншых вырабах знаходзім такі тэхналагічны прыём, як інкрустацыя жалезных вырабаў арнаментаванымі бронзавымі пласцінамі. Нярэдка гатовыя жалезныя вырабы пакрывалі слоем каляровых металаў, найчасцей бронзай.

Вырабаў з золата знойдзена параўнальна мала. Тлумачыцца гэта тым, што ў часы шматлікіх войнаў багацці краіны рабаваліся, рэчы з каштоўных металаў або вывозіліся (напрыклад, крыж Ефрасінні Полацкай), або ішлі на пераплаўку. Бадай што багацейшай у гэтым сэнсе была знаходка полацкага рэчавага скарбу, які складаўся з залатых фрагментаў дроту, бранзалетаў, кавалкаў грыўняў. Залатыя ювелірныя вырабы 12-13 ст. знойдзены пры даследаванні шэрагу старажытных гарадоў: залаты бранзалет у Мінску, пацерка ў Лукомлі, бранзалет у Гродне, залатыя пярсцёнкі з устаўкамі з каштоўных камянёў і шкла ў Полацку і Гродне, трохпацеркавае скроневае кольца ў Барысаве, залатыя вырабы вядомы таксама ў Віцебску, Навагрудку.

Вырабы з золата і серабра не такія шматлікія і вельмі дарагія, яны павінны былі задавальняць патрэбы вышэйшых слаёў насельніцтва і царквы. Значна шырэй былі распаўсюджаны вырабы з бронзы. Багацейшы і іх асартымент.

Рэчы хрысціянскага культу асабліва папулярнымі былі сярод гарадскога насельніцтва. На тэрыторыі сучаснай Беларусі вядомы шэраг свінцовых і бронзавых абразкоў даволі высокага мастацкага ўзроўню. На іх прадстаўлены Багародзіца, Барыс і Глеб і іншыя святыя. Некаторыя асаблівасці стылістыкі і іканаграфіі (індывідуалізацыя твараў, крыху скажоныя прапорцыі), да таго ж паўтораныя ў абразках з Турава, Мінска, Копыся, пячатцы з Полацка, даюць падставы меркаваць пра мясцовае паходжанне рэчаў. Адным з цікавейшых вырабаў гэтага тыпу з'яўляюцца крыжы-энкалпіёны. Яны вядомы па матэрыялах з Полацка, Друцка, Мінска, Маскавічаў, Турава, Брэста, Мсціслава, Навагрудка, Гродна і інш. Відавочна, большасць іх прывазныя, хоць даследчыкі дапускаюць магчымасць і мясцовай вытворчасці энкалпіёнаў. Тое ж можна сказаць і пра літыя бронзавыя абразкі. Цікава адзначыць, што некаторыя з іх вырабляліся па формах імпартных каменных абразкоў. Сярод гараджан і вясковых жыхароў вялікім попытам карысталіся нацельныя крыжыкі. Не ўсе даследчыкі звязваюць іх выключна з хрысціянствам.

Самы шырокі спектр асартыменту вырабаў з каляровых металаў складаюць дэталі адзення і ўпрыгожанні. Гэтыя рэчы карысталіся вялікай папулярнасцю як сярод гарадскога, так і вясковага насельніцтва. Скроневыя кольцы- тыповае жаночае ўпрыгожанне, якое з'яўляецца апрача іншага і этнавызначальнай прыкметай. На шыі насілі грыўні літыя або звітыя з тонкага дроту. У склад маністаў уваходзілі разнастайныя пацеркі( зярнёныя, скручаныя з палоскі металу), прывескі( круглыя, трапецападобныя, крыжападобныя лунніцы, званочкі, канькі). У Полацку знойдзена прывеска ў выглядзе купца з мехам у руках. Папулярнымі былі дротавыя, кручаныя, плеценыя, пласціначныя, стужкавыя бранзалеты. Пярсцёнкі нярэдка вырабляліся з дроту( простыя ці плеценыя), шчытковыя звычайна мелі гравіраваны арнамент ці вочкі з каляровага шкла, бурштыну або каштоўных камянёў. Неад'емнымі элементамі касцюма былі фібулы, спражкі (лірападобныя, прамавугольныя, трапецападобныя), кольцы, бляшкі.

З іншых рэчаў трэба адзначыць накладкі, тронкі для прылад. Геаметрычныя матывы пераважаюць у аздабленні замочкаў для кніг. Яны выяўлены ў Мінску, Друцку, Полацку. Непасрэдна для пісання выкарыстоўваліся спецыяльныя прылады- пісалы, у тым ліку бронзавыя.

Вытворчасць дэкаратыўнай керамікі ў разглядаемы перыяд звязана найперш з інтэнсіўным храмавым будаўніцтвам. У склад арцелі звычайна ўваходзіў майстра-плітачнік, які займаўся афрамленнем падлогі. Керамічныя падлогі былі традыцыйнымі і абавязковымі ў 11 ст. і асабліва ў 12 ст. і аздаблялі не толькі мураваныя, але і драўляныя бажніцы. Маёлікавыя пліткі падлогі знойдзены пры даследаванні амаль усіх храмаў 11-12 ст. і асобна ў Полацку, Віцебску, Друцку, Мінску, Лагойску.

Г.Ганецкая, С.Тарасаў, Г.Штыхаў

(Цытуецца паводле:\"Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Полацка\".- Мн.: 2002. с. 77-80)


Похожие страницы :
А. Ярашэвіч. СТРАЧАНЫЯ ПОМНІКІ АРХІТЭКТУРЫ I МАСТАЦТВА ЭПОХІ БАРОКА НА ПОЛАЧЧЫНЕ

© Copyright 2003-2021 ePolotsk.com